TATALA FAIGAMALAGA I LE VA O SAMOA E LUA FA’APEA AI MA NIU SILA, PEITA’I….
Tusia: Asenati Taugasolo Semu
Ua fa’atulafonoina e le Ao Mamalu o le Malo, Afioga Tuimalealiifano Vaaletoa Sualauvi II, i lalo o le fautuaga a le Kapeneta, le tatalaina o faigamalaga i le va o Samoa ma Amerika Samoa. E le gata i lea o le a fa’aauau fo’i faigamalaga i le va o Samoa ma Niu Sila mo le toe fa’afo’i mai o tagatanu’u o Samoa.
Ae peita’i e i ai ma tu’utu’uga e tatau ona utagia e tagata uma. O le lē usitaia o nei tu’utu’uga o le a lē taofia ai le Kapeneta mai le toe tapunia o tuaoi fa’avaomalo mo le ulufale ma le ulufafo atu o so’o se tasi mai laufanua o Samoa.
O se poloa’iga lea na fa’alauiloa e le Palemia, Tuilaepa Sailele Malielegaoi i le polokalame ma le leitio 2AP fa’apea ma le facebook page a le Savali i le afiafi ananafi e fa’alauiloa ai teuteuga fou o le Poloa’iga a le malo ona ole KOVITI 19.
O se aotelega o nei teuteuga fou o le Poloa’iga e pei ona fa’atulafonoina i le po anapo o lo o lomia i lona atoaga.
TEUTEUGA O I SI TEUTEUGA O POLOAIGA MO LE KOVITI 19 (COVID 19).
FAAMATALAGA:
O nisi o teuteuga ua fa’ataoto atu i lalo ua fa’avae i fetu’una’iga a le Komiti e fua (i) talosaga mai Amerika Samoa mo le malaga atu o ona tagata nu’u o lo o i Samoa (ii) talosaga a Niu Sila mo le toe fo’i mai o RSE workers i Samoa i le mae’a ai o galuega fa’avaitaimi.
O Amerika Samoa e le’i i ai lava se isi ua a’afia i le fa’ama’i o le KOVITI 19 e o’o mai i le taimi nei. Ua silia nei i le 7 vaiaso o tapunia tuaoi mai femalaga’iga ‘ese mai ia Samoa. Ua mafai nei foi ona fa’atinoina test mo le KOVITI 19. O itua’iga femalaga’iga i le va o Amerika Samoa ma Samoa o lo o i ai va’alele ma va’a a lalo.
Mo Niu Sila, e 1,154 tagata na a’afia i le KOVITI 19 ae 22 e na maliliu. Ua atoa nei le 26 aso e le i toe fa’amauina se isi ua maua i le fa’amai. Ua o’o Niu Sila i le level 1, ua tatala ai le tele o vavao ae o lo o fa’aauau pea le fa’anofoesea i nofoaga fa’apitoa o latou o malaga atu mo le 14 aso. Ua 2 nei malaga fa’apitoa mai Niu Sila, pe tusa o le 300 tagata toe fo’i mai ua i Samoa nei. O le pasese muamua na taunuu mai e 146 ua mae’a ona tea i tua, ma e leai se isi na fa’amauina na a’afia i le fa’ama’i. O le malaga lona lua na taunuu mai i le vaiaso na te’a nei, 12 Iuni, o lo o fa’anofoesea uma ma e o’o mai i le taimi nei e leai se tasi o masalomia i auga o le fa’ama’i.
Ua fa’ateleina pea lipoti ua maua mai i le fa’atupulaia o amio lē taupulea o nisi o tagata faigaluega fa’avaitaimi mai Samoa nei, ua leai ni galuega fa’apea foi ni tupe maua ona ua mae’a a latou konekarate i nei galuega fa’avaitaimi i Niu Sila.
O le lu’itau tele o feagai nei ma le Matagaluega o le Soifua Maloloina. I le taimi nei e le’o toe atoa se 200 test kits o lo o totoe, ma e le’o mautinoa i le taimi nei pe toe maua vave mai nisi test kits. O se mataupu e ao ina aga’i i ai se talosaga mo se fesoasoani a Niu Sila.
(i) Faigamalaga i le va o Samoa ma Amerika Samoa
• Amata malaga i le va o Samoa e lua i le Aso Tofi 18 Iuni ma o le a fa’aaoga va’alele o le Samoa Airways fa’apea le Talofa Airways e toe fa’afo’i ai tagatanu’u o Amerika Samoa ma aumai ai ni tagata Samoa ua fia fo’i mai;
• Mo tagata Samoa o lo o fia foi mai, e tatau ona silia le 14 aso talu ona aumau i Amerika Samoa;
• E le faanofoesea tagata Samoa e toe fo’i mai i Amerika Samoa, ona o le tulaga e le o i ai se isi o Amerika Samoa ua a’afia i le fa’ama’i. I le taunuu ai o le a o sa’o loa i o latou aiga;
• Le fe’utaga’i ma le Malo o Amerika Samoa mo le malaga atu o va’a a lalo mo feoa’iga ma fefa’ataua’iga masani;
• Le fa’amutaina o nei suiga pe afai e tatalaina tuaoi o Amerika Samoa i malaga mai Hawaii.
(ii) Femalaga’iga i le va o Niu Sila ma Samoa
O le fuafuaga ua i ai nei o le toe fa’apolokalameina o vaalele ina ia fa’avavevave le aumaia o tagata Samoa o lo o fa’atali i Niu Sila mo le toe fo’i mai. O lenei fuafuaga o le a taumafai ai ina ia o’o atu i le fa’ai’uga o Iulai ua uma mai le vaega o tagata galulue fa’avaitaimi. O le a mafai ona ausia ia tulaga pe a:
• Faaaogaina va’alele tetele o le Ea Niu Sila ina ia toatele ni pasese e malaga mai ai;
• Mo le malaga o le Aso 26 Iuni, ia fa’aaoga se vaalele tele, e mafai na aumai ai se pasese e 300;
• Le fa’atalanoa o le tulaga o le mafai ona faia ni malaga togipau a vaalele (chartered flights) mo RSE workers, ae ia fa’amautu tulaga i le faatupeina;
• Ia fa’aauau pea ona faia COVID tests i le tolu (3) aso a o le i tuua Niu Sila, faatasi ai ma le medical clearance, ma e lava e le pasese le tau o lona faatinoina o lona tui (NZ$250.00);
• Uunaia o le faia o tui mo e ua aliali mai ni auga o le fa’ama’i (symptomatic) pe faatino aiaiga mo le tuuina o tui e suesue ma ave i Niu sila e faamaonia mai ai.
(iii) Uunaia o le faia o talifofoga (facial masks)
• Uunaia o le faia o talifofoga (facial masks) e tagata uma;
• Uunaia le fa’atinoina o le tumama lautele e pei o le fufulu o lima.
(iv) Aso Fanau, Saofai ma Umusaga
• Tatala le numera i le 50 couples.
FAUTUAGA
E fautuaina le Kapeneta ina ia fa’amaonia;
i. Aiaiga ua faataoto atu mo faigamalaga i le va o Samoa ma Amerika Samoa.
ii. Aiaiga ua fa’ataoto atu mo faigamalaga mai Niu Sila.
iii. Aiaiga mo saofai, umusaga ma aso fanau.
iv. Amata fa’amamaluina o nei aiaiga uma i le Aso Tofi 18 Iuni 2020.