SAUNOAGA AUTU a le afioga i le Minisita o Aoga ma Aganuu, Seuula Ioane Tuaau. (Aso Gafua, 10 Mati 2025 – Kolisi o Asau)
Ua ta’oto i le papa o Fogāmanusina le ūtugavai a tausala. Ua mae’a fo’i ona faitau peau o le tai ma ua ūtu malie le ūtuga pei o upu i le vai o Sinafa’ananu. Ae tau ia ina ou ui atu i le āla o le matematega a Siāopo ma Siāsau, faimai na tonu ai upu o le tuaoi nonofo ma le tuaoi ele’ele. O ou pitofanua ma ou si’ufanua. O nai fatufatuga na o ou ele’ele sa. Ua ou manatu e tatala ai se lauga a le tatou Malo.
Tulou le susu o le Ta’ita’i o le Sauniga
Tulou le afifio o Malo fa’aaloalogia ma le ‘auvala’aulia.
Tulou le Malae i Mati’ati’aitu’au. O le Malae e tititonoa iai upu o le Vaisigano. E afifio ai Aiga aua Tufuga ma Masoe. Afifio ai le Falefa o Usoalii ma lo latou Ma’opu. Ae tu aliali ai le lauga aua le fetalaiga i le mamalu ia Salafai na faigā, ituala e lua o le Falefia ma le Si’uolefanua.
Faatulou foi aua le pa’ia o le Itumalo. E manatu, o outou sa ma faiga, o lo’o puipui malu lava e le fa’autaga aua Fao o le matua.
Fa’atulou foi aua le paia o le Matagaluega, lau susuga le Asiasiaoga, Puleaoga ma Aiga Faiaoga, faapea laumua ua mafai ona tatou faatasi i lenei taeao.
O pa’ia o le taeao, nu’unu’u atu. E le ufi i se leo ole tatou Malo.
Malo le soifua. Malo le lagi e mama. Soifua laulelei.
Ua mae’a ona fusi i le fau o malo le taulaga fa’afetai, na saunia e le susuga le Taitai o le Sauniga. Ua fa’atagiūa ai i manū o le Atua ina ia fa’apea ona lolo’u mai aua lenei fa’amoemoe ua amatalia. O le tatalo, ia toe fa’atumu le utu i lau susuga le Taitai o le Sauniga, aua lou vala’auina ma le feagai ma le feau folafola i totonu o le afioaga.
O le taeao lenei, o se taeao-mua. O se ulua’i taeao. E le gata o le taeao muamua ua aumai ai le tatalaina o le fa’amanatuina o le Vaiaso o le Gagana Samoa i Salafai nei, a’o le taimi muamua ua fa’amanatu fa’atasi ai le ta Gagana Samoa ma le ta Aganu’u. O le vaiaso atoa la lenei – o le Vaiaso Fa’amanatu o le Gagana Samoa ma le Aganu’u.
E mua lava le fa’afetai i le Atua – aua o lana pule fa’asoifua ua mafai ai ona tau lau o lenei fa’amoemoe sa atofa ma loma. E ui i se tofa na fuafua ma se utaga na fa’ata’oto ae ana le seanoa le Atua e le taulau manuia.
E fa’afetai ai le tofa ua a’e i le Matagaluega i le Ofisa Sili ma le Pulega, ua mafai ai ona aumai lenei vaiaso taua e amata faamanatu atu i Salafai nei fa’atasi ma le finagalo e fa’amanatu fa’atasi ma le ta Aganu’u. O se taumafaiga ua fa’amauina ai le taua o lenei galuega o lo’o ta’imua iai le tatou Matagaluega ina ia fa’amalosia ma u’u mau le fa’avae o lo ta fa’asinomaga – o le tatou gagana ma le aganu’u.
O le autu o lenei vaiaso – Ola i le Gagana ma le Aganu’u. Ua fa’amanatu mai ai ia i tatou, o le ta Gagana ma le ta Aganu’u ua le na’o ni mea o lo ta tuanai po’o ni mea e ao ona fa’amanatu. E leai. O isi ia itutino o lo ta soifuaga, ua lalaga fa’atasi i se auala e mafai ai ona tatou talanoa, fa’asoa ma u’u mau aga tausili o le tatou fa’a-Samoa.
O le ta Gagana Samoa, e le na’o upu ma fa’amatalaga. Ae o lo’o fusifusia ai ta tala fa’asolopito, le fa’atofala’iga, ma lo ta fa’asinomaga. Peita’i, e le mafai ona olaola le gagana na’o ia. E tatau lava ona ō fa’atasi ma le Aganu’u – o lo ta fa’asinomaga, o a ta agaifanua, o alaga’upu ma fa’amuagagana aemaise o tofi tuufaasolo po’o measina – ona mafai lea ona olaola ma fa’agaganaina lo ta fa’asinomaga fa’aleaganu’u. Afai ua faimai le Matagaluega i le autu: Ola i le Gagana ma le Aganu’u, o lona uiga e tatau ona fa’atino, e tatau ona a’oa’o, e tatau ona tu’u fa’asolo atu ia tatou fanau o lalovaoa ina ia latou fa’aāuauina le momoliina o le ta gagana ma le aganu’u i isi augatupulaga o lumanai.
O lo’o laualuga pea i le Matagaluega o A’oga ma Aganu’u le fa’amautinoaina o le fa’amalosia o le tatou Gagana ma le Aganu’u i totonu a’oga fa’apea tua i nu’u ma afioaga. O lo’o aiaia i lalo o le Faatonufolau o le Aganu’u fa’apea le Gagana, le a’oa’oina o le ta Gagana Samoa fa’apea le fa’atinoina o le ta Aganu’u, ina ia le gata e iloa e le tama ma le teine ‘aoga le taua o lo tatou tofi o le Gagana ma le Aganu’u ae ia ola ai i aso uma lava.
O lenei vaiaso, o le a fa’amanatuina ai lo tatou tofi. Ua o’o i le taimi tatou te ‘ae’ae ai i le tatou gagana, ia fa’aalia tatou tu ma aganu’u, fa’asoa ma fa’amatala tatou tala, ma fa’amautu lo tatou naunauta’i e fa’asao, fa’aolaola ma fa’aauau pea le tatou fa’aSamoa. Ua tele aganu’u ma gagana ese’ese ua taifa’ana’e mai, ua tauāu ina mou ma galo atu ai lo tatou tofi moni mai le Atua. Ia avea lenei vaiaso o se vala’au aogā mo tatou uma – matua, faiaoga, ta’ita’i o nu’u ma afioaga, ma tatou fanau o lalovaoa – ia ‘aua na’o lo tatou tautatala i le tatou Gagana ma maitau le tatou Aganu’u, ae ia tatou ola ai i so’o se tafa o lo tatou ola nei.
E fa’amauina le agaga fa’afetai i le Komisi o le Gagana Samoa ma le Vaega o Aganu’u, Fa’atufugaga ma Measina mo le tu’ufa’atasiga o lenei polokalame taua tele. O le fa’ailoga lea o lo latou galulue punoua’i ina ia mautinoa e le tafea i le āuāu lo tatou tofi, tusa lava po’o fea e ta’amilo iai le lalolagi o suiga.
O lea, e ia te a’u le ava tele ma le fa’aaloalo, e fa’asilasila aloaia atu ai ua tatalaina nei le Vaiaso o le Fa’amanatuina o le ta Gagana ma le Aganu’u.
Manuia le fa’amoemoe ma ia tatou fa’aāuau pea ona ola i le ta Gagana ma le Aganu’u i aso uma lava.
Soifua ma ia manuia.
Ata Pueina – Malo o Samoa (Leota Marc Membrere)

