OFISA O LE SO’OUPU; I lana Fonotaga FK(20)Faapitoa 25 o le Aso Toonai 30 Me 2020, na talanoaina ai e le Kapeneta le Pepa PK(20)520 ma faamaonia ai le isi laasaga o tapenaga mo le faamai o le COVID19 e pei ona faailoa atu i lalo:
I. Faaauau o le Poloaiga mo Faalavelave Tutupu Faafuasei mo le isi fa (4) vaiaso seia aulia le Aso 2 Iulai 2020.
II. Tuaoi Faavaomalo (International Borders)
i. Le faaauau pea ona tapunia o tatou tuaoi faavaomalo mo le isi fa (4) vaiaso ona o loo faaauau pea le pipisi o le faamai i le lalolagi aemaise e lei iai lava se vaifofo ua maua;
ii. Le faatumauina pea o tuutuuga ua iai nei mo le malaga mai o vaalele o loo aumai ai uta mo oloa ma pasese (returning residents), vailaau manaomia, air ambulance, faapea foi i vaa la’u oloa ma suauu.
Femalagaiga i le va ma Niu Sila
1. Le mataitu mo le taimi nei pasese o loo ua faanofoesea nei mo le isi lua (2) vaiaso ona fuafua lea o le isi malaga i le Aso 12 Iuni 2020;
2. Le faaauau pea o aiaiga ua faataoto nei e le Malo mo i latou o loo malaga faasolosolo mai i Niu Sila e aofia ai le:
i. Faia o COVID19 test i le tolu (3) o aso ao lei malaga mai i Samoa;
ii. Faanofoesea pea taunuu mai i Samoa mo le isi 14 aso e faavae i aiaiaga ma tuutuuga e faamaonia e le Kapeneta e aofia ai ma le ono totogi (atoa poo se vaega o le tau) e faanofoesea ai;
iii. Mo i latou e talosaga mai mo le self-isolation e mulimulitaia aiaiga ua faataoto atu i lalo:
1. Talosaga mai ona iloilo lea e le Matagaluega o le Soifua Maloloina.
2. Ia malupuipuia le fale o le a faanofoesea ai ma e leai nisi e nonofo ai.
3. E le latalata i ni tuaoi.
4. Ia iai se security guard e leoina le fale.
5. Lima (5) maila faatatafa mai le Falemai i Motootua.
6. Tagata e iai o latou manaoga faapitoa.
7. Tagata matutua ma e iai a latou special diets.
3. Le faaauau pea ona tapu nisi e malaga mai i Samoa mo ni faalavelave poo ni faamoemoe mo ni vaitaimi pupuu.
III. Tapuaiga
i. Le tatala o tapuaiga (lotu) ma polokalame a aulotu taitasi (faataitaiga:Autalavou, Aoga Aso Sa) i aso o le vaiaso ma le Aso Sapati;
ii. E lafo atu i faifeau latou te faatinoina le faamamaluina o le va o tagata (social distancing) i totonu o malumalu tapuai;
iii. Le tapu o polokalame tuufaatasi a Ekalesia e tumutumu ai tagata e pei o so’o, mafutaga tuufaatasi ma isi.
IV. Pisinisi ma Faafiafiaga
i. Le tatala o taaloga Casino mai i le itula e 4:00 i le afiafi seia oo atu i le 4:00 i le taeao o le aso fou ae mo Aso Toonai e tapuni i le 12 midnight ma faaauau atu ai ona tapunia i le Aso Sa;
ii. Le tatala o fale tifaga ae faamalosia pea le va o tagata (social distancing);
iii. Le tatalaina o falekalapu mai le 2:00 i le aoauli i le 10:00 i le po mai le Aso Gafua e oo i le Aso Toonai. E tapu ona tatala i le Aso Sa. Ia faamalosia le va o tagata;
iv. Le tapu ona faia o ni siva mo suegatupe e faia i totonu o fale kalapu;
v. E tapu ona faia ni faafiafiaga (shows) ma ni polokalame e soona tumutumu iai tagata i totonu o Hotels.
V. Taaloga
i. Le tatala uma o taaloga ae tuu atu i Pulega o taaloga e tausia pea le va o tagata;
ii. Le tuuina atu i Pulega o nei taaloga le faamalosia o puipuiga mo le faamai.
Le faaauau pea ona faamalosia le tuuina atu o Polokalame Faalauiloa i le atunuu mo puipuiga o le faamai Covid19.
Le amata faamamaluina o nei suiga i le Aso Lulu 3 Iuni 2020 seia toe iai se isi faaaliga.
O lenei faaiuga na faia i lona tulaga faanatinati e tusa ai ma le Vaega 38(1)© o le Faavae o le Malo Tutoatasi o Samoa.
E faatumauina pea isi aiaiga o Poloaiga o Faalavelave Faafuase’i na mua’i tuuina atu;
1. Vaiaso Anapogi ma le Tatalo:
Ia faamamaluina e aiga uma o Samoa, le vaiaso anapogi ma tatalo mai le Aso Sa 22 Mati 2020 i le Aso Sa 29 Mati 2020, mai le 6.00 i le taeao seia aulia le 12.00 i le aoauli.
2. Femalagaiga Faavaomalo vaalele ma vaa a lalo:
(1) Sei vagana ni tulaga faanatinati e tatau ai ona faataga e le Kapeneta, e tapunia femalagaiga faavaomalo i vaalele.
(2) Mo se faaiuga a le Kapeneta e faatauaina vaega nei:
(a) Mo pasese e toe foi mai i Samoa:
(i) e na o tagata nofo mau i Samoa (returning residents) o loo umia pepa malaga toe foi mai mo vaalele e faataga ona ulufale mai;
(ii) tamaiti o loo aooga i fafo ae ua toe foi;
(iii) ua muta le aogā o pemita poo visa mo Niu Sila;
(iv) tagata o loo moomia vave mo auaunaga taua i Samoa;
(v) o e na auina atu i fafo mo togafitiga faafomai;
(vi) o aiga ma fanau faapea tagata matutua ua silia i le 60 tausaga;
(vii) au taaalo mo tagata galulue faavaitaimi ua uma konekarate faigaluega;
(viii) tagata lautele; ma
(ix) isi mafuaaga e tatau ai ona malaga mai i Samoa;
(e) O aiaiga nei e tatau ona mataituina mo pasese taitasi:
(i) faamaoniga sa fai se COVID 19 test i totonu o le tolu (3) o aso ao lei malaga mai i Samoa;
(ii) faamaoniga sa nofoesea (quarantine) mo le 14 aso a o lei malaga mai i Samoa;
(iii) e tatau ona faanofoesea pe a taunuu mai i Samoa mo le isi 14 aso:
(A) e faavae i aiaiga ma tuutuuga e faamaonia e le Kapeneta e aofia ai ma le ono totogi (atoa poo se vaega o le tau) e faanofoesea ai; poo
(E) le aofia ai le faanofoesea o tagata i o lotou aiga i luga o aiaiga faatulagaina e le Pule Faatonu o le Matagaluega o Soifua Maloloina i tulaga;
(iv) e le faatagaina nisi e malaga mai mo ni faalavelave;
(v) e tatau ia i latou uma o loo umia pepa Malaga a le Samoa Airways ina ia toe totogi pasese i le Ea Niu Sila ma faatalanoa ma le Samoa Airways auala e toe faaaoga ai pepa malaga a lea kamupani pe toe faaola a latou tupe; ma
(vi) le tuuina atu i le Ea Niu Sila le faatulagaina o lisi o pasese i le mae’a ai o lana iloiloga o tulaga uma.
(3) Ua tapu le toe ulufale mai o soo se ituaiga vaa sei vagana ai:
(a) vaa oloa ma vaa suauu; ma
(e) vaa fagota mo le la’u ese o a latou uta (offload) ma le utuina (refuel) ma mo sapalai moomia; ma
(i) nisi ituaiga vaa, e aofia ai vaa failā ma nisi, e faamaonia e le Kapeneta mo le utuina (refuel).
(4) Mo vaa fagota e faatagaina i lalo o le (3)(e) o aiaiga nei e tatau ona mataituina:
(a) e tai lua (2) vaa i le aso ma ia usitaia siaki mo le soifua maloloina (quarantine); ma
(e) tapu ona o ese le auvaa mai i le vaa; ma
(i) faamalosia le tuuina mai o le polokalame o femalagaiga o vaa fagota e fia ofi mai i le atunuu i le Pulega o Uafu, Matagaluega o Faatoaga ma Faigafaiva, Matagaluega o Leoleo ma Falepuipui, ma le Matagaluega o Soifua Maloloina; ma
(o) ia lē i lalo ifo o le 28 aso talu ona tuua e le vaa fagota le uafu mulimuli sa taula ai, poo se fesuiaiga o le auvaa a o lei taunuu mai i le uafu i Matautu; ma
(u) ia faailoa mai le talosaga a soo se vaa fagota i le Pulega o Uafu ma le Matagaluega o Faatoaga ma Faigafaiva e fia ulufale mai i Samoa I totonu o le lima (5) aso ao lei taunuu mai i le uafu i Matautu; ma
(f) e tapu le fesuiai o auvaa i ogasami poo nisi galuega faatino i luga o le vaa e aofia ai isi vaa fagota.
(5) Ua faatonuina le Matagaluega o le Soifua Maloloina ina ia matua faamalosia puipuiga mo tagata uma.
3. Potopotoga i nofoaga faitele:
(1) E tuutuuga nei e tatau ona utagia mo tapuaiga (lotu):
(a) e tasi le sauniga lotu i le Aso Sapati (faataitaiga, SDA – Aso Toonai, EFKS – Aso Sā); ma
(e) tatala tapuaiga lotu i aso o le vaiaso, e aofia ai polokalame a lotu ae tapu Polokalame poo lotu tuufaatasi a Ekalesia (faataitaiga soo poo mafutaga tuufaatasi ma isi); ma
(i) e fautuaina le fuafuaina lelei le vā o tagata taitoatasi; ma
(o) e lafo atu i faifeau latou te faamalosia le faamamaluina o le vā o tagata i totonu o malumalu tapuai.
(2) Ua tatala fonotaga a Nuu i aiaiga nei:
(a) ia tausisia le faamamaluina o le va o tagata (social distancing);
(e) le tapu ona faatinoina o ni fonotaga i Aso Sa.
(3) E tapu le faia o ni potopotoga i nofoaga faitele uma e sili atu ile lima (5) tagata mo faamoemoe nei:
(a) maliu, saofai, aso fanau, faaipoipoga, faatasiga aiga (reunion); ma
(e) faaulufalega poo le umusaga.
(4) E tapu ona faatino ni taaloga tau tupe sei vagana taaloga o loo taua i lalo:
(a) Taaloga bingo i lalo o aiaiga nei:
i. faatino i le Aso Toonai; ma
ii. faagata i le 5.00 i le afiafi; ma
iii. ia tausisia le va faatulagaina o tagata (social distancing);
(e) taaloga i casino i aiaiga nei:
i. tatala mai le Aso Gafua i le Aso Toonai, mai i le itula e 4:00 i le afiafi, i le itula e 4:00 i le vaveao, se ia vagana ai le aso Toonai e tatau ona tapunia i le 12.00 i le valuāpō;
ii. ae tapu le Aso Sā;
iii. ia tausisia le va faatulagaina o tagata (2 meter social distancing).
(5) E tatala taaloga uma ae tatau i pulega o taaloga ona faamalosia le va faatulagaina (2 meter social distancing) o tagata mo le au maimoa:
(6) E tatala le taeele i matafaga ma vaitafe i aso uma o le vaiaso ae tapu i le Aso Sā.
(7) Ua tatala falekalapu ma pā pia i lalo o aiaiga nei:
(a) mai i le 2 i le aoauli i le 10 i le afiafi mai i le Aso Gafua i le Aso Toonai, ae tapu le Aso Sā; ma
(e) e tapu le faatinoina o ni polokalame o suega tupe.
(8) O pā pia i totonu o fale talimalo e mafai ona tatala mai le Aso Gafua i le Aso Toonai mai le 6:00 i le taeao i le 10:00 i le po. E tapu ona tatala i le Aso Sa.
(9) E tapu pea le polokalame ma faafiafiaga mo tagata lautele e aofia ai koniseti ma isi i totonu o fale tali malo.
(10) E tatala fale tifaga ae faamalosia pea le va o tagata (social distancing).
(11) E tatala fale’aiga mo taumafataga ma le oka e aveese (take away) mai i le 6.00 i le taeao i le 10.00 i le po ma e tatau i faipisinisi o fale’aiga ona mataituina ma faamamaluina le 2 mita o le vā o tagata (social distancing).
(12) Ua tapu nei ona toe tumutumu tagata i nofoaga o femalagaiga e pei o malaevaalele ma uafu, se’i vaganā o tagata e malaga.
4. Femalagaiga faalotoifale:
Pasi ma Taavale laupasese
(1) Mo auaunaga o pasi:
(a) ua tatala le femalagaiga o pasi i taimi masani; ma
(e) e tapu le feoai o pasi i le Aso Sā.
(2) E faataga le faaaogaina o taavale la’u pasese laiti, e i lalo o le lima (5) pasese, ma taavale a aiga pe a moomia.
Vaa
(3) O femalagaiga i tagata lautele i luga o Vaa i le vā o Upolu ma Savaii i lalo o aiaiga nei:
(a) e tapu le feoai o vaa i le Aso Sā; mai
(e) mai le Aso Gafua i le Aso Toonai e feoai vaa i taimi masani;
(i) e tatau i le Ofisa o Va’a ona mataituina ma faamamaluina le 2 mita o le vā o tagata (social distancing) i taimi o femalagaiga.
(4) Mo tagata uma e 60 tausaga ma luga atu, e fautuaina pea le usitaia o aiaiga o le poloaiga 8 (malaga mo se togafitiga matuā moomia mo mafuaaga tau soifua maloloina).
(5) Soo se tagata penisione e malaga mo se mafuaaga e i fafo atu o aiaiga o le Poloaiga 9, o le a lē agavaa i le malaga fua i lalo o le tulaga tau penisione.
5. Maketi, Faleoloa, Supamaketi ma Pisinisi:
(1) Mo maketi uma:
(a) e aofia ai maketi i Savalalo, Fugalei, Salelologa, Vaitele, Taufusi ma Afega, maketi o i’a ma isi ituaiga maketi i nofoaga faitele:
(i) e faatapulaa itula e tatala ai mai le 6.00 i le taeao i le 6.00 ile afiafi; ma
(ii) ua tapu ona toe momoe ai nisi i nei nofoaga i le po;
(e) e tapu ona tatala i le Aso Sā e aofia ai:
(i) maketi i Savalalo, Fugalei, Salelologa, Vaitele. Taufusi; ma
(ii) maketi o i’a i Savalalo, Vaigaga, Fasitoo-Uta, Afega ma so’o se faatauga i’a i autafa o auala; ma
(iii) so’o se ituaiga maketi i nofoaga faitele.
(2) Mo Supamaketi:
(a) mai le Aso Gafua i le Aso Toonai e tatala i le 6.00 i le taeao – 7.00 i le afiafi; ma
(e) mo le Aso Sā, e tatala i le 3.00 i le aoauli – 7.00 i le afiafi; ma
(i) mo faleoloa laiti, e faaauau fefa’atauaiga i taimi masani.
(3) E tapu ona tatala soo se pisinisi i le Aso Sā vagana:
(a) faleoloa laiti, e fa’aauau fefa’atauaiga i taimi masani; ma
(e) Supamaketi i taimi faatapula’a ua taua i luga i le (2)(e).
(4) Mo le faatinoina o lenei poloaiga:
(a) o le “Supamaketi” e faatatau i fale oloa e faaoga faitotoa e ulufale atu ai le tagata e fa’atau ai oloa (groceries ma isi);
(e) “faleoloa laiti” o faleoloa e le o iai ni faitotoa mo le ulufale o tagata ae tu le tagata faatau i fafo o le faamalama ma fai lana faatau.
6. Faatau oloa i magaala ma tafaala:
(1) Ua tapu nei ona toe fa’atau savali, pe toe faatau ni oloa i magaala ma tafaala o le taulaga i Apia e afua atu i Mulinuu, i le to lotu EFKS Apia, Taufusi ma Fugalei.
(2) Ua matuā tapu ona toe faatau savali e tamaiti ni oloa i soo se taimi.
7. Faatauina o le Ava Malosi:
(1) O le faatauina o le ava malosi i soo se faleoloa (faleoloa laiti ma supamaketi) ma pa pia i totonu o Faletalimalo e faatauina i aiaiga nei:
(a) e na o le Aso Gafua i le Aso Toonai mai i le 6:00 ile taeao i le 10:00 i le po; ma
(e) E tapu le Aso Sā.
8. Aoga:
(1) E tatala uma aoga i Samoa i le aso Gafua 4 Me 2020 seia iai se isi faaliga.
(2) E tuuina atu i le Matagaluega o Aoga, Taaloga ma Aganuu:
(a) tapenaina o polokalame ma faatualagaga o aso taitasi e faatino ai aoga mo aoga uma (ekalesia, aoga tumaoti); ma
(e) unaia le mulimulitaia o le va o tamaiti (social distancing) i potu aoga e atagia ai puipuiga mai le faamai.
(3) E fautuaina matua i le faaaogaina o taavale e momoli ai fanau pe a mafai, ina ia faaitiitia ai le tumutumu i pasi ma nofoaga faitele.
(4) Ia faaiititia le soona tumutumu o tamaiti aoga i nofoaga faitele e pei o fale faatalipasi ma maketi.
9. Falema’i, ma’i, tausima’i ma siigama’i:
(1) Ia faaitiitia le soona feoai, ae maise i latou ua 60 tausaga ma sili atu le matutua, se’i vagana ua mātuā moomia ona vaai se fomai.
(2) Ua matua tapu ona toe ulufale se tagata i soo se falema’i sei vaganā ai, ua moomia ona vaai se foma’i.
(3) Mo le tagata ua taofia:
(a) ua nā o le tasi le tagata tausima’i e faataga; ma
(e) e nā o le toalua (2) tagata e faataga mo asiga.
(4) Ua taofia ona toe auina atu i Niu Sila o gasegase mo togafitiga i lalo o le Polokalame masani le Malo, seia toe iai se isi faaliga.
10. Aiaiga mo galuega a le Malo:
(1) Ia faatino e le Komisi o Galuega a le Aufaigaluega a le Malo, (“Komisi”) ni aiaiga e alagatatau ona faatino mo tagata faigaluega a le Malo, e faitiitia ai le ono pipisi o le fa’ama’i e pei o le galulue mai i le fale e faaaoga ai initaneti.
(2) O aiaiga e faataatia e le Komisi, e aiaia uma ai Ofisa ma Matagaluega a
le Malo.
(3) Ua taofia uma malaga faalemalo i atunuu i fafo seia toe iai se isi faaaliga.
11. Tiute o le Matagaluega o Soifua Maloloina:
Ia faatinoina e le Matagaluega o Soifua Maloloina le unaia o polokalame falauiloa o le puipuiga o le pipisi o le fa’ama’i o le Korona Vairasi 19, mo le nofo silafia o le atunu’u.
12. Malosia’ga o le Matagaluega o Leoleo:
Ua tuuina atu ile Matagaluega o Leoleo le malosiaga e faatino ai le mata’ituina o lenei Poloaiga.
13. Malosiaga faapitoa o faauluuluga o Matagaluega:
(1) Ua tuuina atu le malosiaga i faauluuluga o Matagaluega ma Ofisa uma o le Malo, o loo iai ā latou malosiaga fa’aletulafono e faatino ai ia malosiaga faaletulafono, faapea ai, malosiaga o faauluuluga e faatino ai
(2) Fuafuaga Mamao a le Malo i le tali atu i le Korona Vairasi 19 (Response Matrix).
(3) E mafai e le Kapeneta ona faia Tulafono Faatonutonu poo tulafono laiti mo le faatinoina o gaioiga uma e Ofisa a le Malo mo galuega e tatau mo le soifua saogalemu o tagata, ma mo le tausiga o le nofo filemu.
14. Pepa faailoa o le Solia o se Poloaiga Faalavelave Faafuasei:
(1) E mafai e leoleo ona tuuina atu le Pepa Faailoa o le Solia o se Poloaiga i soo se tagata ua solia aiaiga o Poloaiga ua faataoto i totonu o Poloaiga mo Faalavelave Faafuasei.
(2) O Pepa Faailoa i lalo o lenei poloaiga e tatau ona faamaonia e le Komesina o Leoleo.
(3) Soo se tagata ua tuuina atu i ai se Pepa Faailoa o le Solia o se Poloaiga, e mafai ona ia totogi le sala tupe ua ta’ua i lea Pepa Faailoa, i totonu o le 24 itula talu ona tuuina atu iai le Pepa Faailoa.
15. Faasalaga:
(1) E solitulafono le tagata e lē usitaia Poloaiga uma (vagana ai le Poloaiga 2(2)(e)(iii)) ua taua i luga, ma o faasalaga nei:
(a) sala tupe:
(i) mo tagata ta’itoatasi, $200 mo le solitulafono muamua, ma le $500 i aso ta’itasi e faaauau ai lea solitulafono; ma
(ii) mo faalapotopotoga faatulafono, $5,000 mo le solitulafono muamua, ma le $7,000 i aso ta’itasi e faaauau ai lea solitulafono; poo le
(e) taofia i lalo o le vaaiga a Leoleo e lē sili atu i le 3 masina; poo le
(i) taofia i lalo o le vaaiga a Leoleo ma le sala tupe i lalo o le parakalafa (a).
(2) E solitulafono le tagata e lē usitaia le Poloaiga 2(2)(e)(iii) ua taua i luga, ma e ono faasala i se sala tupe e $2,000.00
(3) O le totogiina o se sala tupe atoa i lalo o lenei poloaiga, o le a lē molia ai se tagata i se faamasinoga o soligatulafono mo le faasalaga i lalo o le Pepa Faailoa o le Solia o se Poloaiga i lalo o le poloaiga 13.
(4) A faamaonia le solitulafono a se tasi i lalo o nei poloaiga i luma o se faamasinoga o soligatulafono, e mafai ona faasala i se sala tupe e le sili atu i le $10,000 poo le fale puipui e lē sili atu i le 12 masina, poo faasalaga uma e lua.
16. Komiti Fautua – Mataupu 108:
O le Komiti Fautua ua faatuina i lalo o le Mataupu 108, e puipuia mai i ni tagi faaletulafono e ono tulai faasaga i le Komiti i le faatinoina o tiute fai i lalo o le Mataupu 108.
17. Taualumaga:
(1) Mo le nofo sauniuni mo se tulaga ogaoga mai auga o lenei faamai Korona Vairasi-19, ia mafai ona faataatia ese Tulafono o taualumaga a le Palemene ma le Kapeneta, ina ia mafai ai pea ona faia ni faaiuga tatau mo le atunuu.
(2) Mo faaiuga tatau, o poloaiga i luga e le taofia ai ni taualumaga faanatinati o le Palemene ma le Kapeneta i lalo o malosiaga o le Tulafono Faavae.
18. Faatupeina:
O le faatupeina o fuafuaga a le Malo i lalo o lenei Poloaiga e faatupeina mai vaegatupe talafeagai a le Malo.
19. Aloaia:
Mo le faatinoina o le poloaiga 2, o galuega uma na faatinoina mai le aso 21 Me 2020 e oo mai i le asō, e aloaia i lalo o aiaiga o lenei Poloaiga.
20. Fuafuaga o Faalavelave Tutupu Faafuasei:
O nei poloaiga e aofia i totonu o Fuafuaga o Faalavelave Tutupu Faafuasei (National Disaster Management Plan) e pei ona aiaia i lalo o le Tulafono o le Faafoega o Faalavelave Matuia ma Faalavelave Faafuasei 2007.
Ua soloia le Poloaiga Faalavelave Faafuase’i Numera 14 o le Aso, 20 Me 2020.
O lenei Poloaiga e amata faamamaluina i le aso 3 Iuni 2020.
Sainia i le Aso 30 o Me 2020
Tuimaleali’ifano Va’aletoa Sualauvi II
AO O LE MALO