Seila na malaga mai Italia.
O iuga o suesuega na faatinoina ele Fale Suesue ole ESR in Niu Sila ua faailoa mai ai, ole alii seila lea na uluai iloa ua aafia ile Koviti 19 mai lona tui su’esu’e, ose aafiaga mai se taimi ua tuana’i ae ua malosi mai ai ma ua le o toe pipisi i se isi tagata. Ua faamaonia ia tulaga mai le suesueina ole toto as maise ai ole mataituina ole leai oni auga ole faamai.
Faamaninoga ole eseese o iuga o suesuega mai I itu e lua o lona isu:
Ole ‘auga ole suesuega ua taua ole Polymerase Chain Reaction(PCR) ina ia mafai ona faailoa mai ni toega ole vairusi I soo se vaega ole tino ae ele mafai ona ta’u mai pe o ola poo ua mate. Ole eseesega o nei suesuega mai ile tasi pu ole isu ile isi e mafai ona ta’u mai ai ele masani ona iai lenei vairusi ile isu ma ona vaega eseese ona o lea ua faato’a maua mai ile pu ole isu taumatau. Ana faapea . oloo iai lenei vairusi ise tulaga ogaoga ole faamai ma le pepesi o lona uiga e tatau foi ona maua le vairusi ile suesuega ole itu tauagavale ole isu.
Nisi itu e tatau ona faamalamalamaina:
O iloiloga o suesuega na iloa ai le iai ole vairusi, na faatinoina lea i fale su’esue eseese e tolu, na iloa ai o toega ole vairusi na aliae mai e maulalo le tulaga na iai ile itu taumatau ole isu. Ua o gatasi lea sailiiliga ma le tulaga elei vaaia ai le vairusi ile itu tauagavale ole isu. O lona uiga e mafai ona ta’u mai oloo iai pea le vairusi ae maulalo le tulaga o iai poo ua le toe iai foi. Ole aotelega o lenei iloiloga ole aafiaga sa tupu lea ise taimi ua tuanai ma ua le toe mafai ona pipisi I nisi tagata. Ole fautuaga mai le fale suesue I Niu Sila ua faapea mai ai, a faaauau pea ona leai ni auga ole faamai ile silia ai ole 10 aso talu ona iloa mai le suesuega oloo iai le faamai (18 Novema 2020) ua tatau lona ona faamausali ua le toe iai le tagata ise tulaga e ono pipisi ai le faamai I nisi tagata ma tatau loa ona tatala mai nofoaga oloo faanofoesea ai.
Ole fautuaga ale Soifua Maloloina e tusa lava pe ua iai faamaoniga ua le toe iai se aafiaga o se isi ile faamai e ao pea I tagata uma ona tausisia tulaga uma mo le puipuiga e pei ole fufulu mama o lima, ole tausisia ole vava lalata faatulagaina ma isi tagata faapea le faaaogaina o puni fofogaina ia faaititia ai pea le ono felauaia ole faamai ma le pepesi.
Ole iai pea o toega ole vairusi ile tino o le na aafia ile faamai ole a tumau ai pea mo nisi masina. Ole taimi ua faamaonia na uluai aafia ai le seila ile faamai ole masina o Iuni i totonu o Italia..
Ole leai foi o ni auga vaaia e o gatasi lea ma le faaiuga ele o iai se aafiaga ile faamai. Mai suesuega ole toto faapea ona fofoga ua lagolago ai le faaiuga, o le aafiaga na tupu ise taimi ua tuanai ae le ole taimi nei. E faamaonia foi lea tulaga ile maualuga ole aofai o ona sela e tetee atu ai I faamai (antibody titre)
Tama matua e 70 tausaga na malaga mai i Ausetalia
Ole iuga o suesuega ile fale suesue ale ESR o Niu Sila ua iloa ai sa aafia lenei tama ile faamai ae ua malosi atoatoa. O lenei faaiuga na faavae I luga o iloiloga mae’ae’a ole toto faapea le vaaiga masani mo ni auga. .
Faamatalaga o iuga eseese o suesuega e faatino ai ile isu (test using the nasal swab):
Ole faavae ole suesuega ua taua ole Polymerase Chain Reaction(PCR) ina ia mafai ona faailoa mai ni toega ole vairusi I soo se vaega ole tino ae ele mafai ona ta’u mai pe o ola poo ua mate. Ole eseesega o iuga e mafai ona faamatalaina ile tulaga e eseese le maualuga oni toega ole vairusi e mafai ona mauaina e masini ma tekonolosi eseese oloo faaaogaina mo nei suesuega. E masani ona tupu ia tulaga pe afai ua pa’ū maulalo le vairusi ile tino ole tagata ona faigata lea e nisi masini ona maua. O masini oloo faaaogaina nei ele tele o atunuu ole Pasefika faapea Samoa ua taua ole (GeneXpert) e mafai ona maua uiga ole faamai e tusa lava pe ua pa’ū maulalo le vairusi ile tino. O lona uiga tatou te faatuatuaina iuga o suesuega mai nei masini ma e le tatau ai lava ona misi le mauaina ole aafiaga ole tagata ile vairusi (positive tests)
Nisi faamalamalamaga:
Ole faailoga oloo iai le aafiaga ole faamai i suesuega sa faaaoga ai nei masini ma faapea ai ua faamaonia le maua ile faamai (positive result) oloo mafai ona iloa e tusa lava pe ua pa’ū maulalo le vairusi ile tino ole tagata. E o gatasi foi lea tulaga ma suesuega na faia ile ESR NZ, ma maua ai le negative result ona e eseese tulaga ole pa’ū maulalo ole vairusi e mafai ai ona maua e masini eseese. O lona uiga oloo iai pea le vairusi ae ise tulaga maulalo e le toe aafia ai se isi pe ua leai atoatoa ma mafua ai faamaoniga o negative results. Ole faaiuga ile tamā matua lenei, olona aafiaga sa tupu ise taimi ua tuanai ma le o toe afaina ai se isi.
Afai foi e atoa le 10 aso talu ona maua le positive test muamua (aso 26 Novema) ma faaauau le leai oni auga ua tatau loa ona faamaonia ua le toe iai se avanoa e pesia ai se isi tagata ma faate’a ma faauma ai loa le tulaga faanofoesea. Ole fautuaga ale Soifua Maloloina e tusa lava pe ua iai faamaoniga ua le toe iai se aafiaga o se isi ile faamai e ao pea i tagata uma ona tausisia tulaga uma mo le puipuiga e pei ole fufulu mama o lima, ole tausisia ole vava lalata faatulagaina ma isi tagata faapea le faaaogaina o puni fofogaina ia faaititia ai pea le ono felauaia ole faamai ma le pepesi.
Leausa Samau Dr Take Naseri.
DG/CEO MoH
